Τα τηγανιτά αυγά και ο θάνατος

Salvador Dali: Oeufs sur le Plat sans le Plat (λεπτομέρεια)

[απόσπασμα από το δοκίμιο: Τα τηγανιτά αυγά και ο θάνατος]

 

Την ώρα του δειλινού εμφανίζεται ένα πιάτο με δυο τηγανιτά αυγά. Ένα τρίτο τηγανιτό αυγό κρέμεται από ένα σπάγκο που μοιάζει με αγχόνη εκτός τού πίνακα.

Η διατροφή και οι εκκρίσεις στήνουν το εικαστικό παραλήρημα ανάμεσα σε όγκους που κάνουν το φως να εξελίσσεται σε ένα φανατικό ανταγωνισμό μεταξύ των πραγμάτων.

Τα αβγά στο πιάτο σε πάνε κατευθείαν στην ενδομήτρια ζωή και στις μυστηριώδεις αισθήσεις που τη συνοδεύουν.

Ίσως τα βυζιά της Αγίας Αγαθής ή τα μάτια της Αγίας Λουκίας βρίσκονται μεταποιημένα απ’ το σουρεαλιστικό σκεπτικισμό μέσα στο πιάτο που έφτιαξε ο διαβολεμένος εργάτης-ζωγράφος.

Ο κρόκος έχει φυτρωμένες πάνω του ρόγες ή παράθυρα και η τροφή γίνεται ακαριαία στα μάτια μας η εξέλιξη και η ιστορία του κόσμου που δεν είναι άλλη από τα δεινά του σώματος.

Ο σπάγκος κρατάει δεμένο απ’ το λαιμό έναν άνθρωπο που δεν έχει φύλλο ή ταυτότητα, ένα τηγανιτό αυγό απαγχονισμένο, πάνω απ’ τα θρησκευτικά μοτίβα και τα καθεστωτικά σύμβολα της τέχνης που επιβάλει η οικονομία.

Από τη σκιά του αφηρημένου ανθρώπου, που σκέφτεται για την ευχαρίστηση της σκέψης, ξεπροβάλει ο οργανικός άνθρωπος, που σκέφτεται εξαιτίας μιας ζωτικής ανισορροπίας και ο οποίος βρίσκεται υπεράνω της επιστήμης και της τέχνης.

Είναι η σκέψη που διατηρεί τη μυρουδιά της σάρκας και του αίματος πάνω στις επιφάνειες των πραγμάτων.

Είναι η σκέψη που προτιμά χίλιες φορές μιαν ιδέα που πηγάζει από σεξουαλική ένταση ή νευρική κατάθλιψη παρά μια κενή μεταφυσική αφαίρεση.

Ο θάνατος δεν είναι κάτι που προέρχεται έξω από μας, διαφορετικός οντολογικά από τη ζωή, αφού δεν υπάρχει θάνατος ανεξάρτητος από τη ζωή.

Οι υγιείς και οι φυσιολογικοί, αυτοί, που οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι ονομάζουν μέσους ανθρώπους, δεν μπορούν να βιώσουν ούτε την αγωνία, ούτε το θάνατο.

Ζουν σα να διαθέτει η ζωή τους έναν οριστικό χαρακτήρα. Αντιλαμβάνονται τη ζωή ως απολύτως ανεξάρτητη απ’ το θάνατο και αντικειμενοποιούν το θάνατο ως μια πραγματικότητα που υπερβαίνει τη ζωή.

Ο Νταλί διακηρύσσει μέσω της πρόστυχης περιέργειάς του πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει απ΄ το αδυσώπητο πεπρωμένο του.

Το να διαθέτεις την επίγνωση του θανάτου είναι κάτι διεστραμμένο και κάτι ανεξιχνίαστα διεφθαρμένο.

Ο καλλιτέχνης αυθαδιάζει πάνω απ’ την αφελή ποίηση της ζωής, τα θέλγητρα και τη σαγήνη που αφήνουν πίσω τους ως κόπρανα οι θεολογικές αυταπάτες.

Πως μαραίνει όμως, ο θάνατος, ένα λουλούδι, πως καπηλεύεται το νεανικό σφρίγος, πως κατατρώει το άτομο και την πνευματική δημιουργία σαν ένα καταστροφικό σαράκι, πως σκοτώνει ένα δέντρο ή έναν πολιτισμό, πως χώνεται σε μια μήτρα για να βλάψει την ερωτική σπορά;

Μια αγωνία σε έξαρση συνενώνει τη ζωή και το θάνατο σε μια τρομερή δίνη. Ένας κτηνώδης ανθρωπισμός δανείζεται δάκρυα από την ηδυπάθεια. Η εκδήλωση της δαιμονικής διαλεκτικής της ζωής ως ολέθρια και βασανιστική μαύρη μέθη.

Οι νέοι μιλούν για το θάνατο ως κάτι άσχετο με τη ζωή. Όταν όμως τους πλήξει η ασθένεια, με όλη της τη δύναμη όλες οι αυταπάτες και τα θέλγητρα της νεότητας εξαφανίζονται.

Οι μόνες γνήσιες και αληθινές αγωνίες είναι εκείνες που πηγάζουν από τις ασθένειες. Όλες οι άλλες φέρουν το μοιραίο σημάδι της ακαδημαϊκότητας. Τα τηγανιτά αυγά του Νταλί περιέχουν τη ζωή όσο και το θάνατο.

Οι ασθένειες κρύβουν έναν αντιστασιακό ηρωισμό κι όχι ένα κατακτητικό πόλεμο. Ο ηρωισμός της ασθένειας υπερασπίζεται τα χαμένα οχυρά της ζωής.

Ανησυχία και δυσαρέσκεια που δεν μπορεί να την κατευνάσει άπαξ και διαπαντός η φαρμακολογία ή ο χημικός αντιπερισπασμός της επιστήμης.

Ζωή και θάνατος ανακατεύονται, αφού ο δαιμονικός ρυθμός της ζωής λειτουργεί με απόλυτο παραλογισμό.

Δυστυχώς οι φιλόσοφοι είναι αρκετά επαγγελματίες για να ομολογήσουν τον δικό τους φόβο του θανάτου και πολύ υπερόπτες για να αναγνωρίσουν την πνευματική δημιουργικότητα της ασθένειας.

Οι στοχασμοί τους πάνω στο θάνατο παρουσιάζουν μια υποκριτική ηρεμία, μα στην πραγματικότητα τρέμουν απ’ το φόβο τους περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον.

Απ’ τους αρχαίους στοχαστές που ο στοχασμός τους κατέληγε στο όργιο και στην κραιπάλη μέχρι τους σύγχρονους τσαρλατάνους ακαδημαϊκούς, ας μην ξεχνάμε πως η φιλοσοφία είναι η τέχνη της απόκρυψης εσωτερικών μαρτυρίων.