στον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη
Σήμερα, δηλαδή τώρα, θα σου μιλήσω για την αποτυχία μου αλλά και τη μεγάλη μου επιτυχία να μπορώ να αναγνωρίζω την αποτυχία.
Ναι, απέτυχα να πω τα πάντα για τα πάντα χωρίς ψεγάδι, ελάττωμα ή αδυναμία. Άλλες τόσες φορές πρόκειται να αποτύχω ξανά.
Απέτυχα να πω εκείνο για το οποίο υπήρξα έγκλειστος σ΄ ένα δωμάτιο με ένα γραφείο και μια βιβλιοθήκη, νομίζοντας πως βρίσκομαι στο γυάλινο κουβούκλιο της πληθωρικής διανόησης που παρατηρεί τα πάντα.
Ίσως, πάλι, αυτό το λογοτεχνικό ικρίωμα πάνω απ’ το γραφειοκρατικό χαρτοβασίλειο της ανθρώπινης σκέψης να είναι και το μοναδικό καταφύγιο μέσα στην εμπειρία του τραγικού.
Πίστευα και πιστεύω πως ο έρωτας, για παράδειγμα, δεν μπορεί να είναι μια χαλκομανία πάνω σ’ ένα φλιτζάνι τσαγιού και πως κανένα αριστούργημα ή μη, δεν μπορεί να είναι αποστειρωμένο, όλως παραδόξως, χωρίς ίχνος από ανθρώπινα πάθη, ερωτισμό, θέρμη συναισθημάτων, αγώνα και ιδρώτα.
Ο έρωτας δεν μπορεί να είναι συμπλήρωμα αναγνωστικής διατροφής ανθρώπων παροπλισμένων στην ηθική μέγγενη ενός δόγματος ή μιας κοινωνικής συνθήκης που εδράζεται πάνω στην υποκρισία.
Και φυσικά δεν μπορεί να είναι προνόμιο μιας ισχυρής και άρχουσας τάξης που με τα φράγκα της και μόνο απενοχοποίησε την κωλοτρυπίδα της.
Μέσα στην αλλόκοτη διάθλαση των εικόνων που χειρίζονται οι λέξεις με τον δικό τους αχαλίνωτο ολοκληρωτισμό, η λογοτεχνία προσφέρει κάθε φορά στην ανθρωπότητα το παραλυτικό γεννοβόλημα των νέων ιδεών.
Όμοια με τον ιστό που ξεμπουκάρει απ’ την κοιλιά της αράχνης, το καλλιτεχνικό έργο, γίνεται η εστία απ’ την οποία εκπέμπει την ακτινοβολία του ο πολυμορφισμός της ανθρώπινης κατάστασης.
Μπορεί εύκολα ο καθένας από εμάς, σήμερα, να διαπιστώσει πως η διανόηση που δεν είναι τίποτε άλλο παρά το βυζί που τροφοδοτεί με γάλα τον καλλιτέχνη που φτιάχνει πολιτισμό, κινείται σ’ έναν κόσμο φαντασμάτων απ’ όπου εκστομίζει παράξενες προφητείες περί του τέλους του κόσμου.
Ο ανθρώπινος μόχθος, τα κοινά πάθη, η φλόγα του ερωτισμού έχουν αποπεμφθεί απ’ τις εκδοτικές καλένδες δίνοντας τη θέση τους στα κλανιάρικα γατάκια μιας δημιουργικής γραφής τόσο πολυκαιρισμένης που δεν φοριέται με τίποτε.
Βεβαίως μπουχτίσαμε κι από καταραμένους της μιας σεζόν, δεξιο-αναρχικούς που μπέρδεψαν τη βούρτσα με τον αλγεβρικό λογισμό και την πούτσα με το αλκοολίκι, ψευτο-παγανιστές της οκάς που αγαπούν σφόδρα την παπαρούνα και τα παπάρια τους, ομολογώντας άλλωστε, ότι τα μόνα τους πρόβατα είναι οι σκέψεις τους, καλλιεργώντας μέσα τους τον κατά φύση εγωισμό των λουλουδιών και των κοπράνων.
Η ύπαρξή μας, αρχίζει πλέον, να χάνει την τρίτη της ζωογόνα διάσταση. Τη σαρκική. Αφήνοντας έτσι, μιαν επιφάνεια δύο διαστάσεων πάνω στην οποία διαγράφονται οι καταθλιπτικές σύγχρονες σιλουέτες μας.
Η ηθική τού να μην κάνουμε σε κανέναν ούτε καλό ούτε κακό, έχοντας μεταξύ μας την ευγενή επιτηδευμένη καλοσύνη που παρουσιάζουν οι συνεπιβάτες ενός πλοίου μας κάνει να νιώθουμε για όσα υπάρχουν και όσα συμβαίνουν μία δι’ οράσεως στοργή, μια τρυφερότητα της νοημοσύνης αλλά τίποτε μέσα στην καρδιά.
Αν υπάρχει κάποιος ζόρικος συγγραφέας ως παράδειγμα εκείνου που ο Λακάν ονόμασε ασθένεια της διανόησης αυτός είναι ο Φερνάντο Πεσσόα.
Είναι εμφανές ότι η απονέκρωση του κοινωνικού δεσμού προέρχεται απ’ το ίδιο λαίμαργο στομάχι της ανεξέλεγκτης περίσσειας του φαντασιακού, μη μπορώντας να διασώσει κάτι από την τρίτη διάσταση των πραγμάτων και των όντων.
Μια διανόηση αποτραβηγμένη από τις ενορμήσεις, ένα φαντασιακό χωρίς Εγώ, μετέωρο στις αναρίθμητες μεταμορφώσεις, διαιωνίζοντας το αινιγματικό κενό που έχει εγκατασταθεί στην καρδιά του Είναι.
Ο Μπερνάντο Σουάρες που έχει χάσει τον κόσμο διατυμπανίζοντας την περιφρόνησή του για τη σάρκα, την αηδία του για την αγάπη και την απέχθειά του για τις πραγματικές γυναίκες, που γράφει εις δόξαν των στείρων γυναικών, λέει, στη Δέσποινα των ονείρων του: Ας μείνουμε αιώνια έτσι, μια ανδρική σιλουέτα πάνω σε ένα τζάμι, απέναντι σε μια γυναικεία σιλουέτα πάνω σε ένα άλλο τζάμι. Οι αιώνες θα κρατήσουν ακέραια τη γυάλινη σιωπή μας.
Όσο για τον Άλλον, τη γυναίκα δηλαδή, μας λέει: Ποτέ μην την αγγίξεις, διότι, το να βλέπουμε και να ακούμε είναι τα μόνα πράγματα που μας προσφέρει η ζωή. Οι υπόλοιπες αισθήσεις είναι πληβείες και σαρκικές.
Αυτές τις πληβείες, λοιπόν, και σαρκικές αισθήσεις, που, ο ετερώνυμος του Πεσσόα καταδίκαζε, δεν μπορούμε να τις ξεριζώσουμε, αφήνοντας την απόλαυση ορφανή και δυσανάγνωστη στο μανιχαϊσμό ενός απογοητευμένου σκεπτόμενου.
Οι σύγχρονοι καταθλιπτικοί είναι παιδιά του Πεσσόα και μιας προγραμματικά απολίτικης ανάγνωσης του κόσμου, που έχει τοποθετήσει το διανόημα έξω απ’ την πραγματικότητα, μη μπορώντας να διαχειριστεί τη στύση του που είναι πραγματική και τη φύση του που είναι πολυδιάστατη.
Ο Άρχων φασισμός, που σήμερα ξεγλιστρά σαν ζεστό σπέρμα απ’ τη νεοφιλελεύθερη καπότα, έκανε τις μάζες μπέιμπι-σίτερ της ιστορίας, στηρίζοντας τα δοκάρια στα χαρακώματα, εκεί όπου, οι πληβείες και σαρκικές αισθήσεις τρίβονται σαν τη ρίγανη για να νοστιμίσουν τις απολαύσεις της άρχουσας τάξης.
ΑΔΕΣΠΟΤΟΣ ΣΚΥΛΟΣ 